Pori'r casgliad
Trefnwyd yn ôl enw
Beatrice Olivette (Olive) White
Man geni: Casnewydd
Gwasanaeth: Telegraffydd signalau , WAAC, November 1917 - August 1918 /
Marwolaeth: 1918-11-29, Casnewydd, Pneumonia following influenza / Niwmonia yn dilyn y ffliw
Cofeb: Eglwys Fethodistaidd St Julian, Casnewydd, Sir Fynwy
Nodiadau: Ganwyd Olive yn 1886 ac ymunodd â’r Swyddfa Bost yng Nghasnewydd yn ddysgwraig yn 1903. Yn ddiweddarach bu’n gweithio yn Totnes a Phont-y-pŵl. Yn Nhachwedd 1917 ymunodd â’r WAAC yn delegraffydd – signalau, a gyrrwyd hi i Abbeville yng ngogledd Ffrainc ac oddi yno i Calais. Pan oedd gartref ar ymweliad ym mis Mai 1918 cafodd ei tharo’n wael,a chafodd ei dadfyddino o’r WAAC ym mis Awst. Er iddi ddychwelyd i wneud gwaith sifiliad, bu farw o gymlethdodau’r ffliw Sbaenaidd. Gwelir ei henw ar y plac coffa yn Eglwys Fethodistaidd St Julian, Casnewydd ac mae wedi ei chladdu yng nghladdfa Christchurch.
Ffynonellau: Sylvia Mason: Every Woman Remembered, Daughters of Newport in the Great War. Saron publishers 2018
Cyfeirnod: WaW0107
Rhybudd marwolaeth Olive White
Rhybudd marwolaeth Olive White, South Wales Argus
Annie Whyte
Man geni: Trelai, Caerdydd c 1890
Gwasanaeth: Prif weinyddes , WRAF, 1917 - 1919?
Nodiadau: Roedd Annie Whyte yn gysylltiedig ag Eglwys Fethodistaidd Wesleaidd Roath Road, Caerdydd. Ymunodd yn gyntaf â’r Fyddin (WAAC) ond yna trosglwyddodd i’r Awyrlu (WRAF) wedi iddo gael ei sefydlu yng ngwanwyn 1918. Gweithiai’n bennaf yn Ysgol Arfau y Corfflu Awyr Brenhinol yn Uxbridge. Y ddelwedd a’r wybodaeth trwy garedigrwydd Archifdy Morgannwg (DWESA6).
Ffynonellau: https://archifaumorgannwg.wordpress.com/
Cyfeirnod: WaW0116
Annie Whyte
Annie Whyte WRAF
Aldwyth Katrin Williams
Man geni: Llanbedr-y-Cennin
Gwasanaeth: Nyrs, VAD, 1914 - 1918
Marwolaeth: 1918/11/08, Influenza / Ffliw
Cofeb: Gladdfa St Tudno, Llandudno, Sir Gaernarfon
Nodiadau: Unig ferch rheithor Llanbedr-y-Cennin oedd Aldwyth. Ymunodd â’r VAD yn gynnar yn ystod y rhyfel, a gweithiodd dri niwrnod yr wythnos yn ysbytai’r Groes Goch yn Llandudno, yn coginio a glanhau yn ogystal â nyrsio. 26 mlwydd oed oedd hi pan fu farw.
Ffynonellau: http://historypoints.org/index.php?page=great-orme-grave-aldwyth-williams
Cyfeirnod: WaW0262
Bedd Aldwyth Williams
Bedd Aldwyth Katrin Williams, Eglwys Sant Tudno, Y Gogarth, Llandudno. Llun trwy garedigrwydd Laurence Manton
Adroddiad papur newydd
Adroddiad am angladd Aldwyth Katrin Williams, Y Clorianydd 27 Tachwedd 1918. Argraffwyd adroddiadau cyffelyb yn Y Cymro a Y Dydd. rn
Alice Williams
Man geni: Caerdydd
Gwasanaeth: Nyrs, French Red Cross / Y Groes Goch Ffrengig, 1915 - 1918
Nodiadau: Ganwyd Alice Williams yn 1863, yr ieuengaf o 12 plentyn David Williams, AS Meirionnydd. Gan ei bod yn gorfod byw gartref yn gydymaith i’w mam treuliodd ei hamser mewn eisteddfodau, cwmniau drama amatur a chyda rhyddfreinio menywod. Ar ôl i’w mam farw, a hithau bellach yn 40 oed, rhannodd ei hamser rhwng Llundain a Pharis, lle cyfarfu â’u chyfeilles am oes Fanny Laming. Pan dorrodd y rhyfel allan gweithiodd y ddwy dros y Groes Goch Ryngwladol yn Geneva, ond yn 1915 sefydlodd Swyddfa ym Mharis (ac yn Llundain yn ddiweddarach) i chwilio am newyddion a’i rannu am bersonau a aeth ar goll oherwydd y rhyfel. Yn ddiweddarach y flwyddyn hon daeth yn ysgrifennydd dros Gymru o Gronfa Argyfwng y Ffrancwyr a Anafwyd. Enillodd wobr y Médaille de la Reconnaissance Française yn 1920. Yn 1916 daeth yn sylfaenydd / Llywydd pedwaredd cangen Sefydliad y Merched yng Nghymru (yn Deudraeth) , gan ddarparu Neuadd ar eu cyfer, sy’n parhau i gael ei defnyddio heddiw. Hi oedd golygydd cyntaf Home and Country, cylchgrawn SyM hefyd. Yn Eisteddfod 1917 cafodd ei derbyn i Orsedd y Beirdd (fel dramodwraig) a dewisodd yr enw barddol Alys Meirion. Yn syth ar ôl y rhyfel, yn 1919, sefydlodd hi a Fanny y Forum Club preswyl yn Llundain, man cyfarfod cymdeithasol poblogaidd i fenywod yn unig, gan gynnwys Is-iarlles Rhondda.
Ffynonellau: https://archifaumorgannwg.wordpress.com/
Cyfeirnod: WaW0110
Alice Williams yng ngwisg y Groes Goch Ffrengig
Roedd Alice Williams yn aelod o’r Groes Goch Ffrengig yn gweithio mewn ysbytai maes yn Ffrainc 1915-1918.
Alice Helena Alexandra Williams (Alys Meirion)
Man geni: Castell Deudraeth, Penrhyndeudraeth, Meirionnydd
Gwasanaeth: Bardd, dramodwraig, artist, swffragydd, trefnydd, golygydd
Marwolaeth: August / Awst 1957, Llundain, Achos anhysbys
Nodiadau: Ganwyd Alice Williams yn 1863, yr ieuengaf o 12 plentyn David Williams, AS Meirionnydd. Gan ei bod yn gorfod byw gartref yn gydymaith i’w mam treuliodd ei hamser mewn eisteddfodau, cwmniau drama amatur a chyda rhyddfreinio menywod. Ar ôl i’w mam farw, a hithau bellach yn 40 oed, rhannodd ei hamser rhwng Llundain a Pharis, lle cyfarfu â’u chyfeilles am oes Fanny Laming. Pan dorrodd y rhyfel allan gweithiodd y ddwy dros y Groes Goch Ryngwladol yn Geneva, ond yn 1915 sefydlodd Swyddfa ym Mharis (ac yn Llundain yn ddiweddarach) i chwilio am newyddion a’i rannu am bersonau a aeth ar goll oherwydd y rhyfel. Yn ddiweddarach y flwyddyn hon daeth yn ysgrifennydd dros Gymru o Gronfa Argyfwng y Ffrancwyr a Anafwyd. Enillodd wobr y Médaille de la Reconnaissance Française yn 1920. Yn 1916 daeth yn sylfaenydd / Llywydd pedwaredd cangen Sefydliad y Merched yng Nghymru (yn Deudraeth) , gan ddarparu Neuadd ar eu cyfer, sy’n parhau i gael ei defnyddio heddiw. Hi oedd golygydd cyntaf Home and Country, cylchgrawn SyM hefyd. Yn Eisteddfod 1917 cafodd ei derbyn i Orsedd y Beirdd (fel dramodwraig) a dewisodd yr enw barddol Alys Meirion. Yn syth ar ôl y rhyfel, yn 1919, sefydlodd hi a Fanny y Forum Club preswyl yn Llundain, man cyfarfod cymdeithasol poblogaidd i fenywod yn unig, gan gynnwys Is-iarlles Rhondda.
Cyfeirnod: WaW0295
Alice Williams
Alice Williams tua 1930
Gwobr y Médaille de la Reconnaissance Française
Cyhoeddiad am wobr y Médaille de la Reconnaissance Française a enillwyd gan Alice Williams. Journal Officiel de la Republique Francaise 22ain Hydref 1920
Cylchgrawn Home and Country
Rhifyn cyntaf cylchgrawn SyM Home and Country, a olygwyd gan Alice Williams. Hi yw’r ail o’r dde yn y llun. Gwasanaethodd yn drysorydd i SyM hefyd.
Label llyfr
Label llyfr y Forum Club, Llundain, a sefydlwyd gan Alice Williams a Fanny Lanbury.
Catherine Williams
Man geni: Bae Colwyn
Gwasanaeth: Nyrs staff, QAIMNS
Marwolaeth: 1919-08-04, Achos anhysbys
Cofeb: Cofeb Ryfel, Bae Colwyn, Sir Gaernarfon
Nodiadau: 38 oed. Claddwyd yng nghladdfa Bron-y-nant Bae Colwyn.
Ffynonellau: http://historypoints.org/index.php?page=colwyn-bay-memorial-fww-surnames-s-y
Cyfeirnod: WaW0064
Cofeb Ryfel Bae Colwyn
Enw Catherine Williams, Cofeb Ryfel Bae Colwyn
Ellen Myfanwy Williams
Man geni: Aberteifi
Gwasanaeth: Nyrs, 1914 - 1915
Marwolaeth: 1915-01-19, Ysbyty West Bromwich , Achos anhysbys
Cofeb: Senotaff, Aberteifi, Ceredigion
Nodiadau: 26 oed. Claddwyd yng nghladdfa Aberteifi.
Ffynonellau: http://www.wwwmp.co.uk/ceredigion-war-memorials/
Cyfeirnod: WaW0066
Nyrs Williams
Enw Ellen Williams, Cofeb Ryfel y Santes Fair, Aberteifi
Elsie Williams
Man geni: Abertyleri ?
Gwasanaeth: Cymorth Byrnu, Women\\\'s Forage Corps
Nodiadau: Ymddengys enw Elsie ar restr o enwau menywod a fu farw yn gweithio yng Nghorfflu Porthiant y Menywod. Ei pherthynas agosaf oedd Mrs Williams, 7 Cyrils Place, Abertyleri. Ni wyddys unrhyw beth arall amdani.
Cyfeirnod: WaW0223
Elsie Williams
Man geni: Abertyleri ?
Gwasanaeth: Cymorth Byrnu, Womens Forage Corps (WFC)
Nodiadau: Ymddengys enw Elsie ar restr o enwau menywod a fu farw yn gweithio yng Nghorfflu Porthiant y Menywod. Ei pherthynas agosaf oedd Mrs Williams, 7 Cyril Place, Abertyleri. Ni wyddys unrhyw beth arall amdani.
Cyfeirnod: WaW0146
Rhestr Enwau
Rhestr o aelodau’r WFC a fu farw tra’n gwasanaethu
Elsie E Williams
Gwasanaeth: Gweithwraig mewn ffatri arfau rhyfel, Not known / anhysbys
Nodiadau: Honnodd Elsie Williams i fforman ei cham-drin yn rhywiol ar dren yn yr un ffatri arfau, ac iddi feichiogi. Cytunodd Llys yn Abertawe mai ef oedd tad ei phlentyn.
Cyfeirnod: WaW0368
Adroddiad papur newydd
Adroddiad yn profi tadolaeth baban Elsie Williams. Herald of Wales 22 ain Rhagfyr 1917.