English

Profiadau Menywod yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18


Chwilio
Chwilio uwch

Pori'r casgliad


Trefnwyd yn ôl carfan

Doris Genner

Man geni: Glyn Ebwy

Gwasanaeth: Gweithwriag, WAAC

Cofeb: Eglwys Wesleaidd Stryd James (bellach ar y Senotaff, Glyn Ebwy, Morgannwg

Nodiadau: Nid oes unrhyw beth yn hysbys am Doris Jenner

Ffynonellau: http://firstworldwar.gwentheritage.org.uk/content/catalogue_item/james-street-wesleyan-church-memorials-ebbw-vale

Cyfeirnod: WaW0193

Enw Doris Genner ar waelod cofeb Capel Wesleaidd Stryd James

Cofeb Rhyfel

Enw Doris Genner ar waelod cofeb Capel Wesleaidd Stryd James


Elsie Towyn Jones (Taylor)

Man geni: Cwmaman

Gwasanaeth: Gweinyddwraig, WAAC, 1917 - 19

Nodiadau: Merch hynaf y Parch. Josiah Towyn Jones AS Dwyrain Caerfyrddin oedd Elsie. Fel merch AC gwelir ei henw yn bur aml yn y papurau newydd Cymreig. Daeth yn ‘Swyddog’ gyda’r WAACau yn Hydref 1917. Ar ôl cyfnod yn swyddog cludiant, yn gyfrifol am drefniadau teithio’r WAACau, ym mis Mawrth 1918 cafodd ei dyrchafu yn swyddog cyflenwi’r WAAC yn Ffrainc, yn gyfrifol am gyflenwi eu holl iwnifformau. Ym Mehefin goroesodd gyrch bomio, ac erbyn Awsyt roedd yn ôl ym mhencadlys y WAAC yn Llundain yn defnyddio’i ‘gwybodaeth dechnegol'.

Cyfeirnod: WaW0236

Adroddiad am Elsie yn dod yn ‘swyddog’ gyda’r WAAC, Carmarthen Journal 19eg Hydref 1917.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am Elsie yn dod yn ‘swyddog’ gyda’r WAAC, Carmarthen Journal 19eg Hydref 1917.

Adroddiad am ddyrchafiad Elsie yn Swyddog Cyflenwi, Herald of Wales 23ain Mawrth 1918

Adroddiad papue newydd

Adroddiad am ddyrchafiad Elsie yn Swyddog Cyflenwi, Herald of Wales 23ain Mawrth 1918


Adroddiad am gyrch bomio yn Ffrainc. The Cambria Daily Leader 4th June 1918

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gyrch bomio yn Ffrainc. The Cambria Daily Leader 4th June 1918

Elsie Towyn Jones ym mhencadlys y WAAC. Amman Valley Chronicle 15th August 1918

Adroddiad papur newydd

Elsie Towyn Jones ym mhencadlys y WAAC. Amman Valley Chronicle 15th August 1918


London Gazette

Elsie Towyn Jones, Amman Valley Chronicle 25ain Hydref 1917

Elsie Towyn Jones

Elsie Towyn Jones, Amman Valley Chronicle 25ain Hydref 1917


Jean Roberts

Man geni: Blaenau Ffestiniog

Gwasanaeth: Gweithwraig, WAAC, 1917/11/08 – 1918/01/05

Marwolaeth: 1918/01/05, Ysbyty Milwrol Bangor , Spotted fever / Teiffws

Nodiadau: Deunaw oed oedd Jean pan fu farw. Hi oedd yr hynaf o chwe phlentyn mam weddw. Yn Nhachwedd 1919 cododd AS Meirionnydd, Haydn Jones, ei hachos yn y Senedd. Jean oedd y penteulu, ond ni chafodd ei mam unrhyw iawndal a bu’n rhaid iddi ofyn am gymorth y plwyf. ‘Ystyriwyd’ y mater gan Ysgrifennydd Cyllid Swyddfa’r Rhyfel, ond ni wyddys beth ddeilliodd o hynny. Gwelir enw Jean Roberts yn Llyfr Cofio Cenedlaethol Cymru.

Cyfeirnod: WaW0260

Manylion am Jean Roberts yng Nghofrestr Beddau’r Rhyfel

Cofrestr Beddau

Manylion am Jean Roberts yng Nghofrestr Beddau’r Rhyfel

Adroddiad papur newydd o gwestiwn seneddol am Jean Roberts. North Wales Chronicle 14eg Tachwedd 1919

Adroddiad papur newwydd

Adroddiad papur newydd o gwestiwn seneddol am Jean Roberts. North Wales Chronicle 14eg Tachwedd 1919


Enw Jean Roberts yn Llyfr Cofio Cenedlaethol Cymru

Llyfr Cofio Cenedlaethol

Enw Jean Roberts yn Llyfr Cofio Cenedlaethol Cymru

Enw Jean Roberts ar Gofeb Ryfel Eglwys Dewi Sant Blaenau Ffestiniog. Mae’n amlwg iddo gael ei ychwanegu ar ôl yr Ail Ryfel Byd, sy’n egluro’r camgymeriad – rhoi WAAF yn lle QMAAC

Coflech Cofeb Ryfel

Enw Jean Roberts ar Gofeb Ryfel Eglwys Dewi Sant Blaenau Ffestiniog. Mae’n amlwg iddo gael ei ychwanegu ar ôl yr Ail Ryfel Byd, sy’n egluro’r camgymeriad – rhoi WAAF yn lle QMAAC


G[w]ladys Allet Mathias

Man geni: Glynrhedynog

Gwasanaeth: Gweinyddes, WAAC, 1918 - 1919

Nodiadau: Ymunodd G[w]ladys â’r WAAC yng Nghasnewydd ym Mai 1918. Cafodd ei hanfon i Barc Kinmel yng ngogledd Cymru, ac yna i Wersyll Chadderton ger Oldham. Cyn hynny roedd wedi gweithio mewn tafarn ac mae ei geirda ar gyfer y WAAC yn ei disgrifio fel morwyn lân, dda, ond efallai nad oedd yn hoff o fywyd yn y fyddin a chafodd ei dirwyo ddwywaith am fod yn absennol heb ganiatâd.

Ffynonellau: National Archives WO-398-146-1

Cyfeirnod: WaW0313

Telegram yn dweud bod G A Mathias yn absennol heb ganiatâd.

Telegram

Telegram yn dweud bod G A Mathias yn absennol heb ganiatâd.


Enid Spedding

Man geni: Goginan

Gwasanaeth: Clerc ?, WAAC, 1917 -

Nodiadau: Ymddengys i Enid ymuno â’r WAAC yn Hydref 1917.

Cyfeirnod: WaW0310

Llun papur newydd o Enid Spedding, WAAC. Cambrian News 3ydd Mai 1918.

Adroddiad papur newydd a llun

Llun papur newydd o Enid Spedding, WAAC. Cambrian News 3ydd Mai 1918.


Annie Lillian Thomas (later McLoughlin)

Man geni: Cwm-iou

Gwasanaeth: Postmones, WAAC

Nodiadau: Ymunodd Annie Thomas â’r WAAC ym mis Mehefin 1918, yn 21 oed. Cyn hynny roedd wedi gweithio yn weinyddes yn Ysbyty Frenhinol Gwent. Cafodd ei hanfon i’r Ysbyty Milwrol Awstralaidd, Dartford. Erbyn iddi gael ei rhyddhau yng Ngorffennaf 1919 roedd wedi priodi, er na wyddys unrhyw beth am ei gŵr.

Ffynonellau: National Archives WO-398-153-8

Cyfeirnod: WaW0305

Papur rhyddhau Annie NcLoughlin am resymau tosturiol o’r WAAC.

Papur rhyddhau

Papur rhyddhau Annie NcLoughlin am resymau tosturiol o’r WAAC.

Ffurflen gofrestru Annie Thomas. Mae ei chyfenw a’i statws priodasol wedi cael eu newid. rn

Ffurflen gofrestru WAAC

Ffurflen gofrestru Annie Thomas. Mae ei chyfenw a’i statws priodasol wedi cael eu newid. rn


Ffurflen eirda ar gyfer Annie Thomas.

Geirda

Ffurflen eirda ar gyfer Annie Thomas.


Gwladys Alice Samuel

Man geni: Aberystwyth

Gwasanaeth: Gweithwraig, WAAC, February 1918 -

Nodiadau: Anfonwyd Gwladys, Geid frwdfrydig, i Wersyll Cinmel, gogledd Cymru yn Chwefror 1918. Roedd ei thad a’i dau frawd yn gwasanaethu yn y fyddin.

Cyfeirnod: WaW0317

Adroddiad byr am Gwladys Samuel yn ymuno â’r WAAC, ynghyd â llun ohoni. Cambrian News 22ain Chwefror 1918.

Adroddiad papur newydd a llun

Adroddiad byr am Gwladys Samuel yn ymuno â’r WAAC, ynghyd â llun ohoni. Cambrian News 22ain Chwefror 1918.

Adroddiad am ymadawiad Gwladys â Gorsaf Aberystwyth, Cambrian News 15fed Chwefror 1918.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am ymadawiad Gwladys â Gorsaf Aberystwyth, Cambrian News 15fed Chwefror 1918.


Maud Jepson

Man geni: Aberystwyth

Gwasanaeth: Clerc, WAAC, June / Mehefin 1917

Nodiadau: Maud Jepson oedd y wirfoddolwraig gyntaf o Aberystwyth i ymuno â’r grŵp o glercod y WAAC a gynullwyd gan Arglwyddes Mackworth i weithio yn Ffrainc.

Cyfeirnod: WaW0326

Ffotograff a chyfweliad Maud Jepson, Cambrian News 22ain Mehefin 1917.

Adroddiad papur newydd a llun

Ffotograff a chyfweliad Maud Jepson, Cambrian News 22ain Mehefin 1917.

Cyfweliad Maud Jepson (2) Cambrian News 22ain Mehefin 1917.

Adroddiad papur newydd (2)

Cyfweliad Maud Jepson (2) Cambrian News 22ain Mehefin 1917.


Sarah Ann Rees

Man geni: Casnewydd

Gwasanaeth: Cogyddes Gynorthwyol, WAAC, Ionawr - Mawrth 1918 / January

Nodiadau: Ymgeisiodd Ann Rees i ymuno â’r WAAC fel morwyn cegin: ar y pryd roedd yn gweithio yn pacio blawd yn Star Mills, Casnewydd. Yn rhyfedd, er mai fel aelod o’r Eglwys yng Nghymru y cofnodir ei chrefydd, cafodd ei geirda gan y Tad Hickey, offeiriad yn Eglwys y Santes Fair, Stow Hill, a’r Chwaer Agnes o Gwfaint Sant Joseph, a mynychodd ysgol Holy Cross. Ymddengys iddi ymuno â’r WAAC heb roi gwybod na chael cefnogaeth ei rhieni yn gynnar yn 1918: yn dilyn gohebiaeth rhyngddi hi a’i mam, cafodd Ann ei rhyddhau am reswm tosturiol ar 14eg Mawrth 1918.

Cyfeirnod: WaW0379

Llythyr oddi wrth Sarah Ann Rees yn gofyn am ei rhyddhau o’r WAAC. Yr Archif Genedlaethol.

Llythyr

Llythyr oddi wrth Sarah Ann Rees yn gofyn am ei rhyddhau o’r WAAC. Yr Archif Genedlaethol.

Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [1] yr Archif Genedlaethol

Llythyr

Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [1] yr Archif Genedlaethol


Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [2] yr Archif Genedlaethol.

Llythyr

Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [2] yr Archif Genedlaethol.

Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [3] yr Archif Genedlaethol

Llythyr

Llythyr oddi wrth Mrs Bridget Rees, mam Ann, yn egluro pam fod ei hangen gartref [3] yr Archif Genedlaethol


Sarah Jenkins

Man geni: Pwll y Glaw, Cwmafon

Gwasanaeth: Cogyddes , WAAC, 1918/01/15 – 1919/11/12

Nodiadau: Roedd Sarah yn 22 pan ymunodd â’r WAAC. Efallai iddi weithio rywdro yn y gwaith tunplat er bod ei chofnodion WAAC yn honni mai pobydd oedd hi. Treuliodd Sarah y rhan fwyaf o’i hamser yn Ddirpwy Gogydd, yna’n Gogydd, yn Shirehampton Remount Depot, Bryste. Roedd y Depo’n trin miloedd o geffylau ac asynnod. Cedwid pob anifail am bythefnos dair a’u profi am afiechydon. Y bwriad oedd cael yr anifail yn lan a ffit, yn barod i’r hyfforddi ac i wasanaethu. O’r 339,602 o geffylau ac asynnod a aeth trwy’r Depo, dim ond 13,811, ddaeth adre wedi’r rhyfel. Diolch i Bev Gulley.

Ffynonellau: National Archives

Cyfeirnod: WaW0405



Administration